جهان شهرها و نقشه های جدید ژئوپلیتیکی

Authors

  • عاطفه گلفشان دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
  • یاشار ذکی استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
Abstract:

همزمان با شتاب گرفتن فرایند «جهانی‌شدن» به‌خصوص «جهانی‌شدن اقتصاد» گروهی از اندیشمندان دست به نظریه‌پردازی‌های جدید زده و مدعی این مطلب شدند که فرایند جهانی‌شدن اهمیت «مکان‌ها» را از بین برده و «فاصله و مرز» دیگر معنایی ندارد. آنها مدعی شدند (جغرافیا دیگر مرده است) و «نقشه‌های جغرافیایی» چندان در دنیای جدید کارآمد نیستند. در پاسخ به این نظرات، جغرافی‌دانان زیادی دست به انجام یک سری تحقیقات انتقادی و تدوین مقالاتی در نقد این ادعا زدند. یکی از این کارها تهیه «نقشه‌های جدید ژئوپلیتیکی» است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و رایانه‌ای به این مسئله پرداخته شد که جهانی‌شدن چه تأثیری روی نقشه ژئوپلیتیکی داشته و آیا جهانی‌شدن، نقش جغرافیا و نقشه‌های سیاسی را کمرنگ کرده است. همانطور که می‌دانیم شهرها در عرصه جهانی‌شدن خارج از مرزهای سیاسی خود به نقش‌آفرینی‌های جدیدی دست زدند و گاه اهمیتی فراتر از حکومت‌های خود پیدا کردند. «نقشه‌های جدید ژئوپلیتیکی» بجای تمرکز روی کشورها و مرزهای واقعی به سمت نقشه‌هایی رفته که به ترسیم «روابط شهرها» توجه می‌کند و در آن مرزهای واقعی چندان اهمیتی ندارد. در این راستا کارهای ارزنده‌ای انجام گرفته که یکی از آنها کار تیلور و همکارانش است. در «نقشه‌های جدید ژئوپلیتیکی» تمرکز روی ارتباطات بین شهرها در سراسر جهان است. ترسیم ارتباطات شهرهای سراسر جهان به بازنمایی جدید از «فضای اقتصاد جهانی جریان‌ها» کمک می‌کند که تکمیل‌کننده و نه جایگزین «فضای سیاسی بین‌المللی مکان‌ها» هستند. به عبارتی دیگر نقشه‌های جدید جریان‌های اقتصادی شهرهای جهانی تنها مکملی برای نقشه سیاسی بین‌المللی کشورها هستند که برای فهم تغییرات اجتماعی جدید تحت شرایط جهانی‌شدن یک چهارچوب فضایی مناسب را فراهم می‌آورند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

قواعد جهان ژئوپلیتیکی در دوران پسا وستفالیایی وتقویت نظام تولید و زایش کشورهای جدید

کشورهای موجود در فضای ژئوپلیتیک جهان در طیّ تاریخ همواره محل تغییر و تحول بوده و خواهند بود. در این رابطه، مجموعه نیروهای تغییر شکل سازی در عرصه‌ی ژئوپلیتیک جهانی وجود دارند که جریان تغییر و دگرگونی را تداوم می بخشند. در رابطه با این تغییر،  ایزوستازی یا تعادلی مابین نیروهای سیاسی- جغرافیایی متضاد هم باید مدّ نظر قرار گیرد که این تعادل در راستای وحدت‌سازی یا جداسازی ناشی از عامل حرکت می باشد. نیر...

full text

چالش‎های ژئوپلیتیکی همگرایی در جهان اسلام

جهان اسلام به‎اصطلاح به سرزمین‎هایی گفته می‌شود که بیشینه‎ی مردمان آن پیرو دین اسلام باشند. جهان اسلام در حال حاضر سرزمینی با ترکیبی متنوّع از نظر ویژگی های انسانی و بسترها و شرائط طبیعی را شامل می‎شود. اگرچه به‎لحاظ اشتراک دینی و منابع انسانی و طبیعی، جهان اسلام دارای قابلیّت‎های فراوانی برای تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‎ای در عرصه نظام ژئوپلیتیک جهانی است؛ اما به‎دلیل وجود برخی عوامل و زمینه‎های ...

full text

نقشه اسلام در جهان

همزمان با یازدهمین سالگشت انقلاب و میعاد نور (22 بهمن 68)، نقشه­ ای از جهان اسلام در قطع دیواری (70 * 100 سانتیمتر) که بیانگر درصد جمعیت مسلمان در هر یک از کشورهای جهان است با کیفیت و مشخصاتی جالب و استثنایی چاپ و منتشر شد. افتخار ارائه این خدمت را خداوند بزرگ و مهربان به «سازمان جغرافیایی وزارت دفاع وپشتیبانی نیروهای مسلح»  عطا فرمود. اهمیت و اعتبار این گونه نقشه­ های موضوعی و تماتیک نه تنها د...

full text

تحلیل ژئوپلیتیکی عوامل هم‌گرایی و واگرایی در جهان اسلام

ساختار فضایی- جغرافیایی جهان اسلام که از جنوب شرق آسیا تا غرب افریقا و جنوب شرق اروپا امتداد یافته است، شامل بیش از پنجاه کشور می­شود که حدود 22 درصد خشکی‏های جهان را تشکیل می‌دهند. این ساختار فضایی- جغرافیایی، شامل عوامل متعدد هم‌گرا نظیر تهدید مشترک، منافع مشترک و متقابل و ارزشهای مشترک و تجانس ساختاری می­شود، که زمینه‌ی پیوند بین کشورهای جهان اسلام را فراهم آورده است؛ از سوی دیگر در این ساخت...

full text

موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در مناسبات قدرت منطقه ای و جهان

کشور ایران در یکی از حساس‌ترین موقعیت‌های ژئوپلیتیکی جهان قرار گرفته، به گونه‌ای که مناطق ژئوپلیتیکی فعالی با کارکردهای گسترده و متعدد گرداگرد آن را فرا گرفته و آن را به صورت کانون جاذبه دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی درآورده است. این موقعیت باعث تأثیرگذاری ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 95

pages  63- 80

publication date 2015-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023